Systeem energie & opstellingen
We leven allemaal in systemen zoals onze families, werk, verenigingen en onze vriendenkring. Veel van onze onbewuste overtuigingen, gedragingen en patronen vinden hun oorsprong in de systemen waarin we zijn opgegroeid. We hebben bekrachtigende en beperkende patronen, vaak uit loyaliteit, meegenomen. Deze patronen kan je in je huidige leven weer tegen komen binnen nieuwe systemen bijvoorbeeld je relatie of je werk. Met de familieopstellingen, onderdeel van de methodiek systemisch werken, kun je deze onbewuste patronen weer zichtbaar maken.
Vanuit symptomen op het persoonlijk vlak (bijvoorbeeld angsten, doelen niet halen, relatieproblemen, onzeker zijn, extreem verantwoordelijkheidsgevoel etc.) wordt de onderliggende dynamiek in het systeem zichtbaar. Door herkenning van de dynamiek is verandering mogelijk, waardoor de energie weer kan stromen. Op deze manier kan je weer in je kracht komen en kan het systeem herstellen door een gezonde plek voor alle leden te vinden.
OPSTELLINGEN MAKEN HET ONZICHTBARE ZICHTBAAR EN HANTEERBAAR
Ref. Els van Steijn De fontein
Een familieopstelling is een uiterst effectieve methode om inzicht te krijgen in het krachtenveld van jouw familie. Tijdens een opstelling worden onzichtbare patronen zichtbaar gemaakt en daarmee voor jou beter hanteerbaar in het dagelijkse leven.
Wat is het?
Een familieopstelling is een uiterst effectieve methode om inzicht te krijgen in het krachtenveld van jouw familie. Tijdens een opstelling kijken we naar het volledige familiesysteem.
Door lotsverbondenheid ben je onlosmakelijk verstrengeld met je (biologische) familiesysteem van herkomst. Daaruit kunnen belastende patronen zijn ontstaan, die je ervaart in je dagelijkse leven. De patronen die zich in het familiesysteem voordoen, blijven zich herhalen, dus ook de belastende patronen. Als je goed op je eigen plek staat in het familiesysteem, blijk je met veel meer gemak je weg te vinden in je dagelijkse leven. Tijdens een opstelling worden onzichtbare patronen zichtbaar gemaakt en daarmee voor jou beter hanteerbaar in het dagelijkse leven. Bij familieopstellingen ga je ervaren hoe het is om op jouw eigen en unieke plek te staan in je familiesysteem en wat het effect is als dat niet het geval is. Je wordt je niet alleen via je ratio bewust van de dynamiek waar je mee te maken hebt, maar je voelt het ook in je lichaam. Vaak voel je ook de potentie die in jou beschikbaar is.
HOE GAAT EEN OPSTELLING IN ZIJN WERK?
De cliënt komt met een vraag, die als ingang geldt voor de opstelling. De vraag kan zijn ‘waarom lukt het me niet om relaties in stand te houden en hoe kan ik dat veranderen?’. Of ‘het lijkt alsof ik in mijn leven tegelijkertijd op het gaspedaal druk alsmede op het rempedaal; hoe kan ik dat doorbreken?’. Of ‘ik kan niet tegen autoriteit, dus ik heb altijd te maken met strijd, wat zoveel energie kost’. Of ‘ik draag allerlei verantwoordelijkheid voor anderen, maar mijn eigen grenzen overschrijd ik steeds; hoe kan ik leren loslaten?’.
De opsteller vraagt vaak nog even door en verbindt zich door een innerlijke houding met deze cliënt en het systeem van herkomst. Op zich doet de vraag er niet toe; je hoeft het vraagstuk niet in een volzin te kunnen formuleren. Wat essentieel is dat iets ‘gezien’ wil worden. Er moet wel kracht achter de vraag zitten. Ik doe geen opstelling over vragen die voortkomen uit nieuwsgierigheid of op niveaus die jou niets aangaan. Je hebt bijvoorbeeld niet het recht te weten wat bij je ouders speelt; wel hoe de dynamiek naar jou toe is. Hierna begint het opstellingenwerk. Andere deelnemers worden uitgenodigd om als representant te dienen voor iemand uit jouw familiesysteem. Ze staan bijvoorbeeld voor de vraaginbrenger, de vader, de moeder, het geaborteerde kind, de oma, een kind van de vraaginbrenger etc. Ze stellen zich op een bepaalde wijze op in de ruimte. Representanten blijken in staat te zijn om heel zuiver te voelen wat zich afspeelt in de personen die ze representeren, wat jou waardevolle informatie geeft. Helder wordt hoe de vraagsteller in verhouding staat tot anderen. Blinde vlekken worden zichtbaar. Na deze diagnose wordt gekeken welke interventies mogelijk zijn, zodat de vraagsteller en het familiesysteem nog meer in hun kracht komen te staan.
Door een opstelling dienen zich oplossingsrichtingen aan. Je krijgt een andere kijk op de situatie, die zal doorwerken in je leven. Als ‘vanzelf’ wordt duidelijk hoe je dan kunt handelen.
IN het boek ‘De fontein, vind je plek’ van Els beschrijft ze de dynamieken die zich kunnen voordoen in een familiesysteem. Tijdens de opstelling ga je dit op een diep niveau voelen en tegelijkertijd vindt een innerlijke schoonmaak plaats, vaak op een niveau waar je met je ratio niet bij kunt.
HOE KUN JE OPSTELLINGEN LINKEN AAN JE FAMILIESYSTEEM?
Je bent onlosmakelijk verbonden met je systeem van herkomst. In een systeem zitten onzichtbare wetmatigheden die je voor of tegen je kunt laten werken. Daar is geen ontkomen aan. Je familiesysteem heeft de meeste invloed op jou. Je kunt als mens uit een organisatie stappen, een vriendenclub of vereniging of een stad of dorp, maar niet uit je biologische familie. Deze binding blijft altijd bestaan. Je kunt in het dagelijkse leven contact met je familie verbreken (al dan niet innerlijk) maar juist dan spelen systemische wetmatigheden en trekkrachten op. Hoe harder je ontkent waar je vandaan komt, des te harder gaat het familiesysteem aan je trekken en zal je herinneren dat je nog iets aan hebt te kijken. Je herhalende patronen manifesteren zich dan vaak extra. Wanneer je probeert te breken met je familiesysteem (wat in de diepte nooit kan), spelen de systemische principes extra op en juist in de belastende vorm in plaats van in een ondersteunende en voedende gedaante.
WAT VOOR SOORT 'WONDEREN' KUNNEN ER PLAATSVINDEN IN EEN OPSTELLING?
Helaas, wonderen gaan niet plaats vinden tijdens een opstelling. Tijdens een opstelling wordt zichtbaar gemaakt wat in de diepte speelt. Jij blijft te allen tijde verantwoordelijk hoe je daarmee omgaat en welke acties je daaraan koppelt. Bij elke keuze hoort een consequentie en een volwassen persoon accepteert die zonder te klagen. Het wonder van een familieopstelling zit hem vaak in het feit dat er in de diepte iets heel anders speelt dan jij er vanuit je ratio van hebt gemaakt. Om grip op situaties te krijgen maak je vaak een kloppend verhaal van iets om het zo verklaarbaar te maken. Dit is een overlevingsmechanisme. Een opstelling laat vaak iets anders zien.
Er zijn mensen die zeggen dat ze niet goed met hun moeder door een deur kunnen. Vaak blijkt bij een opstelling dat ze voor hun vader zorgen en vanuit die diepe liefde hun moeder afwijzen omdat de vader dan jaloers wordt als het kind evenveel van de moeder als van de vader zou gaan houden. Dit ontstaat altijd omdat in dit geval de vader tekorten heeft gekend in zijn familiesysteem. Om de moeder innerlijk aan te nemen, moet je dan ‘ontrouw’ worden aan je vader. Die prijs is soms te hoog. Liever laat je het jezelf slecht gaan, dan de verantwoordelijkheid voor je vader los te laten. In essentie vinden deze mensen hun moeder dus echt niet zo vervelend als ze zelf denken… Ook laat een opstelling vaak de diepe liefde, verdriet en pijn zien richting overleden broers en zussen, miskramen en geaborteerde kinderen waar in het dagelijkse leven niet over is gerouwd. Die niet genomen rouw trekt je vaak weg uit het leven. Een opstelling legt dit loepzuiver bloot.
HOE KUN JE JE ZO GOED MOGELIJK VOORBEREIDEN OP EEN FAMILIE OPSTELLINGEN WORKSHOP?
Je echt voorbereiden kun je niet, omdat je nooit van tevoren weet waar een opstelling heen gaat. Ik volg heel trouw de beweging van de opstelling. Ik ga ervan uit dat wat daar zichtbaar is, eerst moet worden aangekeken voordat je bij het door jou genoemde vraagstuk komt. De ervaring leert dat bijna iedereen zich altijd verrijkt en gesterkt voelt. Ook is ruimte ontstaan, die voorheen niet werd gevoeld werd.
HOE KUN JE HET EFFECT VAN EEN FAMILIE OPSTELLINGENDAG (OOK ALS TOESCHOUWER OF REPRESENTANT) ZO LANG MOGELIJK LATEN DOORWERKEN? EN WAT KUN JE DAAR ZELF AAN DOEN?
Opstellingen zijn zaadjes. Die kunnen tot iets heel moois uitkomen of verpieteren. Heel hard aan zaadjes gaan trekken heeft geen zin. Ze ontwikkelen in het tempo dat past bij dat zaadje. Na afloop van een opstelling wordt vanzelf wel duidelijk wat je vervolgacties en stappen zijn. Ondertussen kun je je voedende beelden van de opstelling en het eindbeeld innerlijk blijven herhalen en herinneren. Opstellingen hoeven overigens geen sprookje te zijn om goed door te werken. Ik ga er sowieso vanuit dat de realiteit het meest helend is. Mijn ervaring is dat mensen een harde realiteit aankunnen maar dat valse hoop vernietigend werkt. Verder is het nuttig om je lijf te blijven scannen op primaire emoties (zie hierover het artikel over primaire en secundaire emoties). Iets verwerken doe je namelijk altijd op twee niveaus; Enerzijds op een cognitief niveau en in praktisch handelen en anderzijds op een emotioneel niveau dat je in je lichaam voelt. In je lichaam moet je de primaire emoties ‘doorvoelen’ om op dat vlak ook schoon en geheeld te worden.
HOE SPIRITUEEL ZIJN OPSTELLINGEN? JE MAAKT TOCH GEBRUIK VAN EEN ONZICHTBAAR ENERGIEVELD...
Spiritueel vind ik een ingewikkeld woord. Gedurende een opstelling openbaren zich een krachtenveld en wetmatigheden die in zijn algemeenheid gelden voor familiesystemen. Ze zijn echter alleen nog onbekend en niet wetenschappelijk bewezen. Is dat spiritualiteit, natuurkunde of nog een onontgonnen gebied? Momenteel kunnen we nog niet verklaren hoe systemisch werk werkt, maar ik doe er mijn voordeel mee om te leven volgens die principes. Soms zeg ik tegen mijn cliënten: ‘Wil je gelukkig zijn of het snappen’? Als je het systemische werken helemaal wilt begrijpen, ga je naar je hoofd en werkt de opstelling minder door in je hele lichaam. Vaak laat een opstelling zien dat het lichaam van de cliënt weet waar het heen wil (bijvoorbeeld naar de moeder toe), maar het hoofd houdt die beweging tegen want die herinnert zich de pijn, het afzien en de zwaarte.
Het magische van opstellingen zit hem in de bewegingen die ‘als vanzelf’ ontstaan bij de representanten. Ook weten representanten ‘dingen’ die ze niet kunnen weten. Hoe komen ze aan deze beweging en informatie? We weten het oprecht niet. Als representant speel je geen rol, maar blijk je toegang te hebben tot diepe en onbewust lagen van het familiesysteem van een ander waarin je staat opgesteld. En dat is een bijzondere en onvergetelijke ervaring. Om zelf mee te maken en ook om dat vanuit de kring van deelnemers te observeren (en tegelijkertijd mee te resoneren als het raakt aan jouw thema).
Een ouder die naar zijn kind loopt in de opstelling, kan echt niet. Die ouder is behoeftig. Een kind moet naar de ouders, niet andersom. (Voor de lezers van mijn boek ‘De fontein, vind je plek’: Dit is ‘de fontein’ omkeren). Vanuit het krachtenveld lijkt dat er ogenschijnlijk veel gebeurt tijdens een opstelling. Soms gaat het gepaard met heftige emoties. De kunst is om op jouw plek in de fontein te gaan staan en iedereen en alles die ook bij het systeem horen hun plek te gunnen, zonder oordeel en verantwoordelijkheid te gaan dragen voor wat niet van jou is.
