Als business coach heb ik vele ondernemers als klant die uitstelgedrag tonen. Ze maken plannen, beloftes en de maand erop werd het weeral niet uitgevoerd.
Dit gebeurt meermaals met vele excuses en vaak weten ze dat het excuses zijn. Ligt het aan gebrek aan wilskracht en zelfcontrole, gebrek aan discipline, gebrek aan motivatie en gewetensvolheid, gemakszucht, faalangst of stijgt de opdracht hun petje te boven?
‘Bij problematisch uitstelgedrag kunnen verschillende factoren een rol spelen. Om te beginnen is er een mogelijk verband met je persoonlijkheid. Vooral mensen die weinig zelfvertrouwen en -discipline hebben, lopen een risico. Ook wie impulsief is en zich daardoor makkelijker laat afleiden, zal vlugger geneigd zijn om uit te stellen
Uitstelgedrag kan funeste gevolgen hebben. Waarom doen we dan zo vaak iets anders dan wat we horen te doen? Heel wat mannen en vrouwen schuiven structureel zaken voor zich uit. Dus niet een enkele keer dat vervelende klusje of de belastingaangifte, maar bijna dagelijks. Uitstellen gebeurt overal: op het werk, privé, met betrekking tot financiële zaken, in het sociale leven.
Erfelijk of aangeleerd?
Op het eenvoudigste niveau van uitstelgedrag zijn alle deskundigen het met elkaar eens: je weet wanneer je het doet. Wanneer wordt het ook een probleem? Als je zo goed als elke dag minstens de helft van de tijd met iets anders bezig bent dan met taken die eigenlijk niet kunnen wachten, meent de Duitse psycholoog Julia Elen Haferkamp (universiteit van Münster). Haar collega Stephan Förster stelt dat chronisch uitstelgedrag veel wegheeft van een psychische aandoening.
Niet alleen de frequentie waarmee, maar ook de manier waarop je procrastineert is van belang. Vragenlijsten kunnen uitkomst bieden: ben je een echte procrastinator of is je uitstelgedrag onschuldig? Ze bevatten vragen als: Begin je pas aan iets als het echt niet anders meer kan? Stel je beslissingen uit tot het te laat is? Neem je je steevast voor een taak morgen te doen? In tegenstelling tot onschuldig sporadisch uitstel heeft procrastinatie ingrijpende gevolgen, zoals jezelf of anderen schade berokkenen, doelen ondermijnen en blijvende schaamte.
Procrastinatie lijkt vooral aangeleerd gedrag. Op een gegeven moment ontdek je dat het loont om taken voor je uit te schuiven – of toch op korte termijn. Daarom ga je het vaker doen, zodat het zich gaandeweg ontwikkelt tot een onderdeel van je dagelijks handelen: een gewoonte.
Studenten die kampen met uitstelgedrag, beginnen systematisch te laat aan hun taken of komen er helemaal niet aan toe. Daardoor verminderen ze tijdelijk stress en faalangst. Uiteindelijk halen ze minder hoge cijfers dan ze zouden kunnen. Of stoppen zelfs voortijdig met hun studies.
De vicieuze cirkel waarin doorgewinterde uitstellers belanden, valt niet zomaar te doorbreken. Uitstellers beseffen al te goed dat ze niet de juiste prioriteiten stellen. En ze verwijten zichzelf dat ook. Telkens nemen ze zich voor hun gedrag te veranderen. Toch blijven ze uitstellen.
Lastige taak
Ook het soort taak en de situatie waarin je je bevindt, kunnen een invloed hebben. ‘Als je een bepaalde taak lastig, saai of onbelangrijk vindt, is de kans groter dat je ze voor je uit gaat schuiven. Hetzelfde geldt voor een opdracht zonder deadline of met een deadline die nog veraf is. Soms moet je te veel taken uitvoeren, waardoor je overweldigd wordt en het je zwaar valt om uit te maken wat prioriteit heeft. In het slechtste geval besluit je om dan maar niets te doen.’
Procrastinatie is een complex probleem, waarbij uiteenlopende factoren een rol kunnen spelen. ‘Zelfcontrole en -regulering zijn ongetwijfeld belangrijke aspecten. Waarschijnlijk sluiten ze aan bij eigenschappen als gewetensvolheid en plichtsbewustzijn. Wie daar laag op scoort, loopt meer risico om te procrastineren.’
‘Sociale druk lijkt met betrekking tot uitstelgedrag een tweesnijdend zwaard te zijn. Het kan bijna permanent zorgen voor verleidingen – denk maar aan Facebook. Wat het risico op procrastinatie verhoogt. Tegelijk kunnen uitstellers voordeel halen uit sociale druk. Bijvoorbeeld door hun vrienden op de hoogte te brengen van een taak die ze tegen een bepaalde datum klaar moeten hebben. Dat is een manier om de zelfcontrole te stutten.’
Gebrek aan zelfvertrouwen
Uitstelgedrag kan ook deels het gevolg zijn van een gebrek aan zelfvertrouwen. Dat hangt samen met de taak die je moet verrichten. ‘Je twijfelt of je die wel aankan. Onzekerheid sluit aan bij faalangst: de angst om tekort te schieten, niet weten hoe je ergens aan moet beginnen. Procrastinatie kan een emotionele strategie zijn om de confrontatie met je eigen onkunde uit te stellen.’
Procrastinatie kan ook functioneel zijn. Als een taak je mogelijkheden overstijgt, zodat het er niet van komt om eraan te beginnen, kun je beter snel en effectief beslissen om ermee op te houden in plaats van nog langer te talmen. Daar kan faalangst een beslissende rol bij spelen en je er uiteindelijk toe bewegen de knoop door te hakken.’
Zo raak je van uitstelgedrag af
Vraag jezelf af wat je belangrijk vindt. Stel dat je het bezoek aan de tandarts op de lange baan schuift, dan kun je de overweging maken dat het belangrijk is voor je gezondheid. Dat kan je extra motiveren om toch die afspraak te maken.
Vertel anderen wat je van plan bent en gebruik sociale druk om ervoor te zorgen dat je geen gezichtsverlies lijdt door de bewuste taak uit te stellen.
Probeer je afleidingen te managen, bijvoorbeeld door gebruik maken van apps die sociale media voor een bepaalde tijd uitschakelen op je smartphone of computer.
Neem op tijd rust, neem even afstand van je werk of van andere verplichtingen, neem geregeld een pauze. Je hebt soms een reset nodig in je brein, zodat je ook eens met andere dingen bezig kunt zijn.Maak van de nood een deugd en beschouw uitstelgedrag als een bron van creativiteit of een gelegenheid om na te denken. Wat voorrang heeft voor je uitschuiven, kan ervoor zorgen dat je eindelijk toch toekomt aan wat je in feite allang had moeten doen, maar telkens weer uitstelde.
Pas de vijfminutenregel van Instagram-CEO en verstokt uitsteller Kevin Systrom toe: Als je ergens geen zin in hebt of je ziet ertegenop, spreek dan met jezelf af om er in ieder geval vijf minuten aan te werken. In de praktijk ga je vaak door als je eenmaal bent begonnen.
Beloon jezelf met iets leuks of lekkers als je de taak die je wilde uitstellen, toch hebt volbracht.
Deel een taak die te groot of complex is op in stukjes, maak een werkschema en plan voor jezelf realistische deadlines met voldoende marge.
Zorg voor zo weinig mogelijk afleiding in je werkruimte, schakel de meldingen van je mailbox uit en zet je smartphone stil.Maak een vervelende taak leuker en interessanter voor jezelf.
(gebaseerd op artikel uit www.eoswetenschap.eu )